ارزیابی خشکسالی هواشناسی استان یزد با استفاده از شاخص های گیاهی حاصل از تصاویر ماهواره ای و مدل زنجیره مارکوف

خشکسالی به عنوان بلای طبیعی و پدیده ای اجتناب‏ناپذیر، از دیرباز در پهنه وسیع کشورهای مختلف به خصوص کشورهای مستقر در مناطق خشک رخ می دهد که علاوه بر خسارات آشکار که به طور معمول به محصولات کشاورزی، فضای سبز و دامپروری وارد می آید و گاهی باعث قحطی نیز می شود، خسارات ناپیدای دیگری را نیز باعث می شود که می تواند جبران ناپذیرتر از ضررهای پیدا و آشکار آن باشد از این رو نیاز به پیش بینی خشکسالی برای مدیریت های آتی احساس می شود. بدین جهت برای تعیین شدت و وسعت خشکسالی از شاخص های خشکسالی استفاده می شود که این شاخص ها مستقیما از روی داده های هواشناسی از جمله بارندگی محاسبه می شوند و در صورت نبود داده های مذکور، در پایش خشکسالی مفید واقع نخواهند شد لذا تکنیک سنجش از دور ابزاری مفید در پایش خشکسالی به شمار می رود. استان یزد با قرار گرفتن در فلات مرکزی ایران و محاصره شدن به وسیله کویرها و بیابان های مرکزی ، دوری از دریاها و فرسایش رطوبتی توده های هوای وارد شده به منطقه، تاثیر دو چندانی را بر تشدید خشکی و وقوع خشکسالی در این منطقه دارد. در این تحقیق با استفاده از شاخص های خشکسالی هواشناسی spi و rdi در سری زمانی 3، 6 و 18 ماهه و با کمک مدل زنجیره مارکوف، احتمال انتقال حالت های خشک، نرمال خشک، نرمال مرطوب و مرطوب بر اساس داده های 25 ایستگاه سینوپتیک استان یزد طی دوره آماری20 ساله (1990-2010) محاسبه و سپس با کمک تصاویر ماهواره ای سنجنده مودیس به محاسبه شاخص-های خشکسالی مبتنی بر سنجش از دور vci و lst پرداخته و پس از درون یابی شاخص های خشکسالی هواشناسی و بررسی همبستگی بین آن ها، نتایج مربوط به تجزیه و تحلیل شاخص های خشکسالی هواشناسی نشان داد که احتمال وقوع حالت نرمال خشک در مناطق خشک بیش از بقیه حالت هاست و این دو شاخص دارای ضریب همبستگی بالایی هستند به طوری که با افزایش سری زمانی نیز همبستگی بالاتری نشان می دهند به طوری که در سری های زمانی 3، 6 و 18 ماهه دارای ضریب همبستگی 89/0، 97/0 و 98/0 هستند. نتایج مربوط به همبستگی سطحی بین شاخص های هواشناسی و سنجش از دوری نشان دهنده همبستگی نسبتا پایین شاخص ها بود که دلیل اصلی آن را خطای مربوط به درون یابی شاخص های هواشناسی دانسته و به تکرار محاسبه همبستگی با کمک داده های نقطه ای ایستگاه ها پرداخته شد که نتایج نهایی حاکی از همبستگی مناسب بین شاخص هاست به طوری که spi و vci در حدود 5/0 تا 3/61 درصد و lst و rdi بین 7/25 تا 1/82 به دست آمد. بر اساس نتایج به دست آمده شاخص های سنجش از دوری جایگزین مناسبی برای شاخص های هواشناسی در مطالعات مربوط به خشکسالی هستند این در حالی است که تصاویر سنجش از دور دارای مزایای دیگری از جمله تعداد نقاط نمونه برداری بیشتر، سطح پوشش وسیع تر، قدرت تفکیک زمانی بالاتر و هزینه کم تر هستند.